Meme coin çılgınlığının arkasında: 140 milyar dolarlık piyasada gizli vergi riskleri

2024 yılında, Bitcoin dünya finans sahnesinin merkezine yerleşirken, meme coinlerin coşkusuna da tanıklık edildi. Veriler, yaklaşık %75'inin bu yıl doğduğunu gösteriyor; Aralık ayı başı itibarıyla meme coin ticareti %950'den fazla bir artış gösterdi ve toplam piyasa değeri 140 milyar doları aştı. Bu dalga, kripto piyasasına yeni bir canlılık getirmekle kalmadı, aynı zamanda daha fazla sıradan yatırımcının kripto varlık alanına girmesine de çekim sağladı.

Bu meme coin patlaması, insanları 2017 öncesi ve sonrası ICO patlamasını düşünmeye sevk ediyor. O zamanlar, ERC-20 standardının ortaya çıkması, token dağıtım maliyetlerini büyük ölçüde düşürdü, yüzlerce, binlerce proje birbiri ardına ortaya çıktı ve milyarlarca dolar ICO pazarına akın etti. Bu yıl, Pump.fun gibi bir dizi lansman platformu, token dağıtımını daha basit ve adil hale getirdi ve hala devam eden meme coin fırtınasına yol açtı. ICO ve meme coin'ler arasında teknik ve mantıksal olarak birçok fark olmasına rağmen, yatırımcılar ve projelerin karşılaştığı vergi uyum riskleri benzerlikler içerebilir.

Geçmişteki ICO patlamasında, birçok yatırımcı ve proje sahibi ICO ile ilgili vergi sorunlarıyla karşılaştı. Bugün, meme coin patlamasının devam etmesiyle birlikte, vergi uyumluluğu, kripto varlık yatırımcıları ve meme coin ihraççıları için yeniden dikkat edilmesi gereken temel bir konu haline geldi. Bu makale, Oyster davası ve Bitqyck davası gibi ICO ile ilgili vergi kaçakçılığı davalarını gözden geçirerek, kripto yatırımcılara meme coin patlaması sırasında vergi uyumluluğu konusunda düşünceler sunacaktır.

1. İki Tipik ICO Vergi Kaçırma Vakası

1.1 Oyster davası: Coin gelirleri beyan edilmedi, kurucu dört yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Oyster Protocol platformı, Bruno Block (gerçek adı Amir Bruno Elmaani) tarafından Eylül 2017'de kurulmuştur ve merkeziyetsiz veri depolama hizmetleri sunmayı amaçlamaktadır. Ekim 2017'de, platform ICO sürecine başlamış ve Pearl (PRL) adında bir token çıkarmıştır. Oyster Protocol, PRL’nin amacının web siteleri ve kullanıcıların veri depolamadan fayda sağlamasını sağlayan kazan-kazan bir ekosistem yaratmak olduğunu iddia etmektedir. Bruno Block, ICO sonrasında PRL'nin arzının artmayacağına ve akıllı sözleşmenin "kilitleneceğine" kamuya açık bir şekilde taahhüt etmiştir.

ICO aracılığıyla Oyster Protocol, yaklaşık 3 milyon dolar topladı ve ana ağın başlatılması ile veri depolama hizmetlerinin başlamasını sağladı. Ancak, Ekim 2018'de Bruno Block, akıllı sözleşme açığını kullanarak büyük miktarda yeni PRL bastı ve bunları piyasada sattı, bu da PRL fiyatının çökmesine neden oldu ancak kendisi büyük kazanç elde etti.

Bu olay, düzenleyici kurumların dikkatini çekti ve nihayetinde SEC, dolandırıcılık yatırımcı sorunlarıyla ilgili olarak Bruno Block'a karşı sivil bir dava açtı. Savcılık, Bruno Block'un yalnızca yatırımcıların güvenini zedelemekle kalmadığını, aynı zamanda milyonlarca dolarlık kripto para kazancının vergi yükümlülüklerini de ihlal ettiğini düşündü.

Sonunda, Bruno Block vergi kaçırma gerçeğini kabul etti, Nisan 2023'te bir suçlu anlaşması imzaladı, dört yıl hapis cezasına çarptırıldı ve vergi dairesine yaklaşık 5.5 milyon dolarlık tazminat ödemeye mahkum edildi.

1.2 Bitqyck davası: ICO gelirinin vergisi ödenmedi, iki kurucu toplamda sekiz yıl hapis cezası aldı.

Bitqyck, Bruce Bise ve Samuel Mendez tarafından kurulan bir kripto para şirketidir. Şirket, ilk olarak 2016 yılında ICO gerçekleştirdiği "Bitcoin'i kaçıranlara" alternatif bir zenginlik fırsatı sunma iddiasıyla Bitqy coin'i piyasaya sürdü. Bitqyck, yatırımcılara her Bitqy coin için 1/10 hisse senedi ile birlikte geldiğini taahhüt etti. Ancak, şirketin hisseleri her zaman kurucular tarafından tutulmuş, yatırımcılara taahhüt edilen hisseler ve ilgili karlar asla dağıtılmamıştır.

Kısa bir süre sonra, Bitqyck BitqyM coin'i tanıttı ve alıcıların Washington eyaletindeki Bitcoin madencilik tesislerine enerji sağlayarak "Bitcoin madencilik işine" katılabileceklerini iddia etti, ancak gerçekte böyle tesisler yoktu. Bu sahte vaatler aracılığıyla, Bise ve Mendez 13.000'den fazla yatırımcıdan 24 milyon dolar topladı, bunun büyük bir kısmı kişisel harcamalar için kullanıldı.

SEC, Bitqyck'e karşı sivil dava açtı ve Ağustos 2019'da bir uzlaşmaya varıldı. Şirket ve iki kurucu, SEC'ye yaklaşık 10,11 milyon dolar sivil ceza ödedi. Savcılık, Bitqyck'e karşı vergi kaçırma iddialarını sürdürmeye devam ediyor: 2016 ile 2018 yılları arasında, Bise ve Mendez, Bitqy ve BitqyM'i çıkararak en az 9,16 milyon dolar kazandılar ancak ilgili gelirleri az bildirerek 1,6 milyon dolardan fazla vergi kaybına neden oldular; 2018'de, Bitqyck yatırımcılardan en az 3,5 milyon dolar kazandı, ancak hiçbir vergi beyannamesi sunmadı.

Sonunda, Bise ve Mendez sırasıyla Eylül ve Ekim 2021'de suçlarını kabul ettiler, her biri vergi kaçakçılığı suçlamasıyla 50 ay hapis cezasına çarptırıldı (toplamda yaklaşık sekiz yıl) ve her biri 1.6 milyon dolar tazminat ödemekle yükümlü tutuldu.

2. İki davanın ilgili vergi sorunlarının ayrıntılı açıklaması

Oyster ve Bitqyck davalarının temel sorunlarından biri, ICO gelirlerinin vergi uyumluluğudur. Bu yeni ortaya çıkan fonlama biçiminde, bazı ihraçcılar dolandırıcılık yoluyla yatırımcılardan veya diğer haksız yollarla büyük gelir elde etmekte, ancak kazançlarını az bildirerek ya da vergi beyanında bulunmayarak vergi uyumu sorunlarına yol açmaktadır.

2.1 Amerika'da vergi kaçakçılığı nasıl değerlendirilir?

ABD'de vergi kaçakçılığı ağır bir suçtur ve kasıtlı olarak yasal olmayan yollarla ödenmesi gereken vergi miktarını azaltmayı ifade eder. Bu genellikle gelir gizleme, giderleri yanlış beyan etme, vergileri bildirmeme veya zamanında ödememe gibi davranışlarla kendini gösterir. ABD Federal Vergi Yasası'nın 7201. maddesine göre, vergi kaçakçılığı federal bir suçtur; bireyler en fazla 5 yıl hapis cezası ve en fazla 250.000 dolar para cezası ile karşı karşıya kalabilirken, tüzel kişiler en fazla 500.000 dolar para cezası ile karşılaşabilir. Belirli cezalar, vergi kaçakçılığı miktarına ve niteliğine bağlıdır.

Vergi kaçırma suçunun oluşabilmesi için şu şartların yerine getirilmesi gerekir: (1) Büyük miktarda vergi borcu; (2) Aktif vergi kaçırma eylemleri; (3) Vergi kaçırma niyeti. Vergi kaçırma araştırmaları genellikle finansal işlemler, gelir kaynakları, varlık akışları gibi unsurların geriye dönük olarak incelenmesini içerir. Kripto para alanında, anonimlik ve merkeziyetsizlik özellikleri nedeniyle vergi kaçırma eylemleri daha sık gerçekleşmektedir.

2.2 İki davadaki vergi ile ilgili eylemler

Amerika'da, ICO'nun çeşitli aşamaları vergi yükümlülüklerini içerebilir; proje sahipleri ve yatırımcılar farklı aşamalarda farklı vergi sorumlulukları taşırlar. Proje sahipleri, ICO ile fon toplarken vergi uyum gerekliliklerine uymak zorundadır. ICO ile toplanan fonlar, satış geliri veya sermaye toplanması olarak değerlendirilebilir. Yatırımcılar, ICO'dan token aldıklarında da vergi yükümlülüğü taşırlar, özellikle ödül veya airdrop aldıklarında, bunlar sermaye kazancı olarak kabul edilir ve sermaye kazancı vergisi ödenmesi gerekir.

2.2.1 Oyster davasındaki vergi kaçakçılığı

Oyster davasında, Bruno Block, PRL'nin ICO'sunu gerçekleştirdikten sonra, akıllı sözleşme açığını kullanarak büyük miktarda PRL'yi gizlice basıp sattı ve büyük kazançlar elde etti. PRL'yi satarak hızla servet biriktirdi, ancak ilgili vergi yükümlülüklerini yerine getirmedi ve Federal Vergi Yasası'nın 7201. maddesini ihlal etti.

Dikkate değer bir nokta, Bruno Block'un davranışlarının Pearl'ü üretmek ve satmak olduğu. Token satışından elde edilen gelir, sermaye kazancı vergisine tabi olmalıdır, ancak token üretiminin vergiye tabi olup olmadığı konusunda ABD Gelir İdaresi'nin kesin bir kararı yok. Bazı görüşler, token üretiminin madencilikle benzerlik gösterdiğini, her ikisinin de hesaplama yoluyla yeni dijital varlıklar yarattığını ve dolayısıyla vergiye tabi olması gerektiğini savunuyor. Token üretiminden elde edilen gelirin vergilendirilip vergilendirilmeyeceği, token'ın piyasa likiditesine bağlı olabilir. Piyasa henüz bir likidite oluşturmadığında, üretilen token'ın değeri belirlenemez ve dolayısıyla elde edilen gelir net bir şekilde hesaplanamaz; ancak piyasa belli bir likiditeye sahip olduğunda, bu token'lar piyasa değerine sahip olur ve üretim geliri vergiye tabi gelir olarak değerlendirilmelidir.

2.2.2 Bitqyck davasındaki vergi kaçakçılığı

Bitqyck davasındaki vergi kaçakçılığı, yatırımcılara sahte taahhütlerde bulunma ve fonların yasadışı bir şekilde transferini içermektedir. Bise ve Mendez, ICO aracılığıyla başarılı bir şekilde fon toplayarak, belirlenen taahhütlere uygun olarak yatırım getirilerini sağlamamış ve elde ettikleri fonların büyük bir kısmını kişisel harcamalar için kullanmışlardır. Bu tür bir fon transferi, esasen yatırımcıların fonlarını kişisel gelirlere dönüştürmekle eşdeğerdir ve proje geliştirilmesi ya da yatırımcıların menfaatlerinin yerine getirilmesi için kullanılmamıştır.

Amerikan İç Gelir Kanunu'na göre, yasal gelir olsun olmasın, tüm gelirler vergilendirilebilir gelir olarak kabul edilmektedir. ABD Yüksek Mahkemesi, James v. Amerika Birleşik Devletleri davasında (1961) bu kuralı onaylamıştır. Amerikan vatandaşları, yıllık vergi beyannamelerini verirken, yasa dışı kazançları gelir olarak rapor etmek zorundadır. Bise ve Mendez, ICO'dan toplanan fonlar aracılığıyla elde ettikleri yasa dışı gelirleri raporlama yükümlülüğünü yerine getirmemişlerdir ve bu durum vergi yasasıyla ilgili düzenlemeleri doğrudan ihlal etmiştir; nihayetinde ceza sorumluluğu ile karşı karşıya kalmışlardır.

3. Meme coin piyasası katılımcılarına öneriler

Meme coin çılgınlığı ile birlikte, birçok kripto sektöründeki kişi büyük kazançlar elde etti. Ancak, önceki ICO vergi kaçakçılığı davalarında görüldüğü gibi, meme coin pazarında sadece teknik yenilikler ve piyasa fırsatlarına odaklanmakla kalmamalı, aynı zamanda vergi uyumuna da önem vermeliyiz.

İlk olarak, meme coin'lerin ihracıyla ilgili vergi sorumluluklarını anlamak ve yasal risklerden kaçınmak önemlidir. Meme coin'lerin ihracı, ICO'lar gibi doğrudan fon toplamak suretiyle gelir elde etmek olmasa da, meme coin değer kazandığında, ihraç edenler ve erken yatırımcılar satış yaptıklarında sermaye kazancı vergisi ödemek zorundadırlar. Herkes zincir üzerinde anonim olarak meme coin çıkarabilirken, bu durum vergi denetimlerinden kaçmanın mümkün olduğu anlamına gelmez. Vergi hukuku risklerinden kaçınmanın en iyi yolu, daha etkili zincir üzerindeki anonim yöntemler aramak yerine vergi yasalarına uymaktır.

İkincisi, meme coin ticaret sürecine dikkat edin ve ticaret kayıtlarının şeffaflığını sağlayın. Meme coin piyasası spekülatif olduğundan, sürekli yeni projeler ortaya çıkmakta ve yatırımcılar sık sık işlem yapmaktadır. Bunun sonucunda pek çok işlem kaydı oluşmaktadır. Kripto varlık yatırımcıları ayrıntılı işlem kayıtlarını saklamalı, profesyonel bir kripto varlık yönetimi ve vergi beyan yazılımı kullanmalı, tüm alım satım, transfer ve kazançların izlenebilir olmasını sağlamalı ve vergi beyannamesi verirken doğru vergi hukuku tanımını almak için potansiyel vergi anlaşmazlıklarından kaçınmalıdır.

Üçüncüsü, vergi yasası dinamiklerini takip etmek ve profesyonel vergi uzmanlarıyla işbirliği yapmak. Ülkelerin kripto varlıklar üzerindeki vergi yasası sistemleri henüz başlangıç aşamasında olup, sık sık ayarlamalar olacaktır; önemli değişiklikler gerçek vergi yükünü doğrudan etkileyebilir. Meme coin yatırımcıları ve yayıncıları, bulundukları ülkenin vergi yasası dinamiklerine yüksek derecede dikkat etmeli ve gerektiğinde profesyonel vergi uzmanlarının görüşlerini alarak en iyi vergi kararlarını vermek için yardım almalıdır.

Sonuç olarak, 140 milyar dolara ulaşan meme coin pazarı büyük bir servet etkisine sahip, ancak bu servet yeni bir dizi hukuki zorluk ve uyum riski ile birlikte geliyor. İhraçcılar ve yatırımcılar, ilgili vergi risklerinin tam farkında olmalı, karmaşık ve değişken pazarda dikkatli ve hassas kalmalı, gereksiz risk ve kayıpları azaltmalıdır.