AB, hiper ölçeklilerin kaybetmesiyle veri merkezi yarışını kazanıyor.

Önümüzdeki on yıl, vatandaşların yabancı savaşlardan, uluslararası tarifelerden bıktıkça ve uzak diyarlardaki görünüşte keyfi olaylara bağlı olarak ertesi gün pompa ne kadar ödeyeceklerini merak ettikçe, bölgeselliğe dönüşle tanımlanacak. ABD, iç meselelere daha fazla odaklanmaya başladıkça, küreselleşme sonrası dönem başlamış durumda.

Tıpkı tüm yeni dönemlerde olduğu gibi, geçmişle olan kopuş temiz olmayacak; bir asırlık dünya polisliği alışkanlığı kolayca kırılmıyor ve ABD, küresel çatışmalara sürüklenme konusunda hala duyarlı. Fark şu ki, artık bunu isteksizce yapıyorlar, hevesle koşarak değil.

ABD, korumacılık örtüsünün arkasına çekilirken, birçok Büyük Teknoloji şirketinin de bir zamanlar mutlak hakimiyet sürdüğü bölgelerden dışlandığı görülüyor. Bu, özellikle Avrupa'da, bulut bilişim manzarasında köklü bir değişimin yaşandığı bir trend.

Hiperscaler'lar ölçek küçültüyor

Büyük bulut bilişim ve veri merkezi altyapısını işleten hiperscalerlar, Avrupa pazarında, dünya çapında çoğu bölgede olduğu gibi, on yılı aşkın bir süredir egemenliklerini sürdürüyor. Amazon (AWS), Microsoft Azure, Google Cloud ve Meta, ölçek ekonomileri sayesinde yerel rekabeti alt etmelerini ve bulut bilişim ortamı üzerinde sıkı bir kontrol elde etmelerini sağlıyor. Ancak aniden, bu kontrol zayıflıyor.

ABD'nin, küresel müttefiklerinin sübvanse etme yükü olmadan tek başına hareket etme kararlılığı iki yönlü etkiler. Ortakları, hem siyasi hem de ticari olarak bu anlaşmadan ne elde ettiklerini sorgulamaya başladılar. Yıllardır Avrupa, veri egemenliği ve ekonomik bağımsızlık risklerini gerekçe göstererek ABD'nin teknoloji devlerine bulut hizmetleri konusundaki bağımlılığına dair endişelerini dile getiriyor.

Artık kıta, ABD hegemonyasına karşı ortak bir geri çekilme hareketinde kararlı bir şekilde hareket ediyor. Eğer cezai ticaret tarifeleri uygulamak ve Atlantik'in ötesine geri çekilmek istiyorlarsa, olsun, düşüncesiyle hareket ediliyor. Avrupalılar, Ukrayna savaşı ile yabancı kaynaklara olan bağımlılığın sert bir dersini aldılar; bu savaş, Rusya'yı tedarik hattından kopardı ve AB enerji fiyatlarını fırlattı.

Belirsizlik dolu bir dünyada, tek kesinlik kendinize güvenmektir, bu da yenilenebilir enerjilerden veri merkezlerine kadar her şeyin üretimini artırmak için yerel pazara yönelmek anlamına gelir.

Eve geri getirmek

AB'nin veri merkezi egemenliği için yaptığı baskı, merkezi bulut sağlayıcılarına bağlı zayıflıkların artan tanınmasıyla birlikte güçlendi. ABD merkezli hyperscaler'larda saklanan veriler, CLOUD Yasası gibi Amerikan yasalarına tabidir ve bu yasalar, verinin nerede saklandığına bakılmaksızın şirketleri verileri teslim etmeye zorlayabilir. ABD'nin büyük teknoloji şirketleri, AWS gibi, Avrupa merkezli sözde bölgesel egemen operasyonlar kurma gösterisi yapıyor, ancak pek az kişi ikna olmuş durumda.

Yüksek profilli olaylar, 2023 Schrems III kararı gibi, AB gizlilik standartları ile ABD gözetim yasaları arasındaki uzun süredir devam eden gerginlikleri ele alarak, transatlantik veri transferlerinin kırılganlığını daha da ortaya çıkardı. Buna, ABD'deki öngörülemez siyasi iklimi de ekleyin; burada düzenleyici değişiklikler bir gecede işleri altüst edebilir ve Avrupa'nın alternatifler aramasının nedeni bu.

Bunu AB'nin yaklaşımıyla karşılaştırın. Blok, kullanıcı gizliliğini önceliklendiren veri egemenliği için bir çerçeve olan Gaia-X gibi girişimlere ağırlık verdi ve daha sıkı GDPR uygulamalarını benimsedi. Ancak gerçek değişim yaratan faktör, AB'nin yenilikçi modellere açıklığıdır. Yerel veri depolama ve işleme teşvik eden politikalarla desteklenen bölgesel bulut sağlayıcıları, ivme kazanıyor.

Amerika Birleşik Devletleri dışındaki oyunculardan, özellikle Asya ve Orta Doğu merkezli olanlardan gelen doğrudan yabancı yatırımlar, Avrupa veri merkezlerine akıyor; Almanya ve Hollanda gibi ülkeler merkezi noktalar haline geliyor. Bu akış sadece sermaye ile ilgili değil – tek bir pazara aşırı bağımlılığın teknolojik ve jeopolitik risklerini çeşitlendirmekle ilgili.

Verilerin merkeziyetsizleştirilmesi

AB'nin ABD alternatifleri arayışının bir sonucu, birçok açıdan hiperskalerin zıttı olan bir teknolojiye ilgi uyandırmasıdır. Merkezi olmayan ağlar şu anda popüler. Geleneksel hiperskalerlerin aksine, verileri devasa, merkezi tesislerde yoğunlaştıran merkezi olmayan ağlar, kaynakları birden fazla düğüm arasında dağıtır.

Sonuç olarak, bu merkeziyetsiz bulut sistemleri, siber saldırılar, doğal afetler veya siyasi müdahaleler gibi tekil arızalara karşı daha az savunmasızdır.

Öne çıkan yatırımcılar, Fin elektronik firması Nokia da dahil olmak üzere, bu potansiyeli tanıdılar ve şimdi merkeziyetsiz bulut altyapısına sermaye akıtmaya başladılar. Bir zamanlar cep telefonları alanında dev olan Nokia, merkezi kontrol yerine güvenlik ve ölçeklenebilirliğe öncelik veren çözümler üzerine bahis oynayarak bulut bilişimde önemli bir oyuncu olarak kendini yeniden şekillendirdi.

Bu merkeziyetsiz yaklaşım, Avrupa'nın daha geniş dijital stratejisiyle uyumludur. Bölgesel olarak yönetilen veri merkezlerinden oluşan bir ağ kurarak, AB yerel kontrol ile küresel erişimi dengeleyen bir bulut ekosistemi inşa etmektedir.

Kuruluşlar için bu, kıtalararası transferlerin gecikme sorunları olmaksızın daha hızlı, daha güvenli veri erişimi anlamına geliyor. Hükümetler için, sıkı gizlilik yasalarına uyumu sağlıyor. Yenilikçiler için - AI girişimleri veya oyun stüdyolarını düşünün - bu, hiperskalaların katı fiyatlandırma modellerine esnek bir alternatif sunuyor.

Zamanlar değişiyor

Eleştirmenler, Avrupa sağlayıcılarının rekabet etmek için ölçekten yoksun olduğunu ve bölgesel çözümlerin küresel interneti parçalara ayırma riski taşıdığını iddia ediyor. Ancak bu görüş, Avrupa’nın stratejisi arkasındaki ivmeyi hafife alıyor. Veri merkezleri artık verimlilik ve kapasite açısından ABD tesisleriyle rekabet ediyor, yerel çözümlerin parçalanmaya yol açacağı fikri ise modern bulut mimarisinin gerçekliğini göz ardı ediyor.

Merkeziyetsiz sistemler, sınırlar ötesinde kesintisiz bağlantıyı sağlamak için birlikte çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Avrupa'yı izole etmekten uzak, bu yaklaşım, ABD'nin düzenleyici belirsizliğinden çekinen işletmeleri çekerek, onun küresel dijital lider konumunu güçlendirmektedir. AB'nin açık standartlara ve topluluk odaklı yeniliğe odaklanması, hiperscaler'ların tekelci eğilimlerine de karşı koyarak, son kullanıcıların faydalandığı rekabeti artırmaktadır.

ABD hiperscalerleri hâlâ baskın olsa da, Avrupa, sadece rekabetçi değil, aynı zamanda şoklara dayanıklı bir bulut ekosistemi inşa ettikçe bu hakimiyetlerini kaybediyor. Bölgeselleşmeyi ve merkezsizleşmeyi benimseyen AB, yalnızca yabancı teknoloji devlerine olan bağımlılığını azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda bulutun ne olabileceği ve olması gerektiği konusunda küresel bir standart belirliyor: açık, dayanıklı ve yabancı güçlerin kaprislerine karşı bağışık. Avrupa bu çabada başarılı olursa, küresel bağlantının, küreselleşmenin iki ucu keskin kılıcı olmadan mümkün olduğunu kanıtlamış olacak.

Kai Wawrzinek

Kai Wawrzinek, Impossible Cloud ve Impossible Cloud Network'un kurucu ortaklarından biridir. Kendisi, hukuk alanında doktora sahibi deneyimli bir girişimcidir ve başarılı girişimler kurma konusunda kanıtlanmış bir geçmişe sahiptir. Web3 alanında kurumsal düzeyde çözümlere duyulan ihtiyacı fark eden Kai, AWS'ye merkeziyetsiz bir alternatif yaratmayı amaçlayan merkeziyetsiz bir bulut platformu olan Impossible Cloud Network (ICN)'i kurdu. ICN'den önce, Kai, çevrimiçi bir oyun şirketi olan Goodgame Studios'u kurdu ve şirketi 1.000'den fazla çalışana ulaştırarak 2018 yılında Nasdaq'ta ters bir birleşme ile halka açılacak şekilde 1 milyar Euro'dan fazla gelir elde etti.