Compound vs Aave: Merkezi Olmayan Finans borç verme pazarındaki rekabet yapısı ve sürdürülebilirlik analizi

Compound'un Tokenomics'i ve finansal modeli uzun vadeli sürdürülebilirliğe sahip mi? Aave ile karşılaştırıldığında, Compound hangi alanlarda avantaj veya dezavantajlara sahip? Mevcut piyasa koşullarında, hangi protokol daha fazla yükseliş potansiyeline sahip?

Yazan: Andrew LIU

Giriş: DeFi kredi verme platformu tarihin bir zorunluluğudur

Binyıllar önceki antik Yunan'da, insanlar (Aristoteles de dahil) borç vermenin faiz almanın kirli olduğunu ve Tanrı'nın iradesine aykırı olduğunu düşünüyorlardı. Ancak sadece birkaç yüzyıl sonra, insanlar bu kısıtlamayı kırdılar ve borç verme faizinin varlığını kabul ettiler.

Borç alma ve verme ilişkisi, en başta bireyler arasında gerçekleştiği için doğal olarak merkeziyetsizdir. Hükümetlerin ve bankaların ortaya çıkmasıyla birlikte, merkeziyetsiz borç alma işlemleri de meydana gelmiştir. Merkezi borç alma biçiminin avantajları, borç alan ve veren tarafların dışında bir üçüncü tarafın adil ve tarafsız kurallara göre temerrüt durumlarını ele alabilme yeteneğinde yatmaktadır, ancak bu, onun uzun süre var olmasının nedeni değildir. Merkezi borç almanın uzun süre var olmasının temeli, insanların orijinal merkeziyetsiz borç alma ilişkilerinde "yapamama" durumlarından kaynaklanmaktadır:

• Borç alan tarafın sözleşmeye sıkı sıkıya uymaması büyük ihtimalle mümkündür, örneğin teminatı borç veren tarafa gönülden devretmesi gibi;
• Zayıf borç verenlerin kendi çıkarlarını korumak için etkili eylemler gerçekleştirememe olasılığı oldukça yüksektir;
• Herhangi bir taraf harekete geçse bile, her iki taraf da bu hareketin adil ve düzgün olup olmadığını garanti edemez;

DeFi kredi teknolojisi yukarıda belirtilen temeli devrim niteliğinde değiştirdi ve kredi ilişkilerini merkeziyetsiz hale getirmeyi yüksek olasılık haline getirdi.

Alt düzey mantık açısından, DeFi borç verme iki forma ayrılmaktadır. Birincisi, saf merkeziyetsiz borç verme yöntemi ( Bu raporda buna basic DeFi P2P) denilecektir. İkincisi ise merkeziyetsiz borç verme platformu (DeFi Lending Platform). Aşağıdaki tabloda yapılan karşılaştırma ile DeFi Lending Platform'un daha uzun vadeli gelişim potansiyeline sahip olduğunu görebiliriz.

DeFi borç verme platformlarının iş modeli, geleneksel merkezi bankalarla aynı temele dayanıyor; gelirler esas olarak faiz ve hizmet ücretlerinden kaynaklanıyor. Ancak, blok zinciri ve akıllı sözleşmelere dayandıkları için, işletme maliyetleri geleneksel merkezi bankalardan çok daha düşük. Bu nedenle, DeFi borç verme platformlarının ortaya çıkışı, tarihsel bir zorunluluk taşımaktadır.

Bu rapor, şu anda en etkili iki DeFi platformunu seçerek, karşılaştırmalı analiz yaparak sektörün gelişim durumu, rekabet yapısı ve gelecekteki yönleri ile fırsatlarını sunmaktadır.

DeFi kredi piyasası durumu: Tek başına öne çıkan

DeFiLlama verilerine göre, 7 Nisan 2025 itibarıyla Lending alanındaki piyasa TVL'si 37.5b'dir, bunlardan Compound ve Aave sırasıyla 2.0b ve 16.8b olup, Lending alanının sırasıyla %5.3 ve %44.7'sini oluşturmaktadır. Diğer önde gelen katılımcılar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

TVL dışında, Ücretler ve Gelir iki ana göstergedir, bunlar:

• Ücretler: Kullanıcıların protokolü kullanma maliyetini ve aktifliğini yansıtır, Ücretler ne kadar yüksekse, borç verme talebi o kadar güçlüdür.
• Gelir: Protokolün kendi kârlılığını yansıtır, genellikle Fees'in bir parçasıdır.

DeFiLlama verilerine göre, Lending alanındaki 30 günlük Revenue'nun Fees'e oranı %19'dur, bu da DeFi platformları tarafından alınan Fees'in %80'inden fazlasının deposit sahiplerine veya diğer amaçlar için dağıtıldığı anlamına geliyor.

Buna karşın, Compound ve Aave'nin bu oranları sırasıyla %17 ve %14 olarak daha düşüktür ve büyük platformların gerçekten ekosistem teşviklerine daha fazla önem verdiğini, kısa vadeli kârdan ziyade bunu yansıtmaktadır.

Compound Analizi: Tasarım Hatası Ölüm Spiraline Yol Açıyor

Genel olarak, Compound'un gelişim durumu iyi değil. 2019'da beyaz kitap yayımlayan köklü bir proje olarak, 2025 Nisan itibarıyla gelir, TVL gibi önemli göstergeler diğer rakipler tarafından geçilmiş durumda.

Gelir:

2022-2024 yılları arasında, Compound'un Ücretleri 3 yıl boyunca büyük ölçüde düştü, Gelir yalnızca 24 yılında bir artış gösterdi, bu da proje ekiplerinin Ücretlerden elde edilen geliri artırma oranını yükselttiklerini gösteriyor. Bu durum, Compound'un gelişiminin zorluklarla karşılaştığını ve kısa vadeli karın daha fazla önem kazanmak zorunda kaldığını gösteriyor. Aave'in durumu ise belirgin şekilde daha iyi. Aave'in Ücretleri 22 yılından itibaren Compound'u geçmeye başladı, Lending alanındaki aynı düşüş eğiliminde, 24 yılında yine 2.5 katlık bir Ücret büyümesi ve 1.9 katlık bir Gelir büyümesi gerçekleştirdi.

Piyasa Değeri:

2025 Nisan ayında, COMP Token'in en son piyasa değeri yaklaşık 3.5 milyon, 21 yılındaki en yüksek piyasa değerine göre %90'dan fazla bir düşüş göstermiştir, bu da onun TVL( yaklaşık 20 milyar )'in %16'sına denk gelmektedir. Aave'nin en son piyasa değeri yaklaşık 20 milyar olup, 21 yılındaki en yüksek piyasa değerine göre %72'lik bir düşüş yaşamıştır, bu da onun TVL( yaklaşık 178 milyar )'in %12'sine eşittir. Compound'dan daha büyük olan diğer iki proje (JustLend ve Morpho)) de yalnızca %8'dir. Bu durum, COMP'un değerlemesinin yüksek olduğunu da göstermektedir.

Tokenomik:

Sonraki bölümde, bu rapor Compound'un Tokenomics'ini aşağıdaki 4 boyuttan analiz edecek ve Aave ile karşılaştırarak Compound'un Aave'den daha az gelişmesinin nedenlerini bulmayı umuyor ve yeni proje ekonomik modeli tasarımı için referans sağlamayı hedefliyor.

1) Token arzı ve dağıtımı (Supply and Distribution)

COMP'nin toplam arzı 10 milyon adettir, başlangıç dağıtım kuralı %49.95 projeye ait hissedarlar ve ekip için, %50.05 kullanıcılar için ayrılmıştır, merkeziyetsizlik eğilimi belirgin değildir. Aave'nin toplam arzı ise 16 milyon adettir, %80'i topluluğa verilmektedir, merkeziyetsizlik eğilimi daha belirgindir.

2) teşvik mekanizması (Incentive Mechanism)

Compound'un resmi web sitesine göre, proje ekibi 4 yıl boyunca COMP dağıtmayı planlıyor. 25 Nisan 2024 tarihindeki en son duruma göre, günlük 1723 adet dağıtılmakta, bu da başlangıçta (günlük 1234 adet) yapılan dağıtım hızına göre %40'lık bir artış göstermektedir. Bu durum, Compound proje ekibinin geri kaldığı koşullarda, daha fazla kullanıcı çekmek için teşvikleri artırma niyetini göstermektedir. Ancak bu beklenen etkiyi yaratmamıştır çünkü sadece Token dağıtım miktarını artırmak, kullanıcıların değer hissini artırmaz; aksine kullanıcıların Token değerinin düştüğünü düşünmelerine neden olabilir, yani bedava verilen şeyler değersiz olarak algılanır. Gerçekten etkili bir mekanizma, Token dağıtımını platformun gelişim hedefleriyle birleştirmektir; yani dağıtım sırasında kullanıcılara bir neden vermek, onlara kazanma hissi vermektir. Örneğin, Aave Token'ı likidite sağlayıcılarına stake ödülü olarak vermektedir; bu mekanizma, kullanıcıları platforma uzun vadeli likidite sağlamaya daha fazla teşvik eder.

*16 Nisan 2025, web sitesi ekran görüntüsü

3) değer kazanımı (Value Accrual)

Compound proje ekibi baştan itibaren Token'in uygulama senaryolarını yeterince kapsamlı düşünmemiştir, bu da şu şekillerde kendini göstermektedir:

• Ekonomik model tasarımında, kullanıcıları likidite madenciliği için teşvik etmeye odaklanılırken, COMP sahiplerini teşvik etmeye pek eğilim gösterilmiyor. Bu düşünce ilk bakışta sorunlu görünmüyor çünkü sonuçta gelirlerin öncelikle mevduat sahiplerine dağıtılması, yüksek TVL'yi sürdürebilir ve kullanıcılar için çekiciliği artırabilir. Ancak gerçek durum tam tersini göstermektedir. Bunun nedeni, eğer kullanıcılar COMP'un avantajını tadamazlarsa, içlerinde bir eksiklik hissedeceklerdir; bu 'hem bunu hem de onu istiyorum' psikolojisi, günümüzün ana akımıdır ve proje sahipleri bununla başa çıkmak zorundadır; aynı zamanda, proje sahiplerinin bu tasarımı, bir ölüm sarmalını da başlatmıştır: COMP sahiplerinin kazançları düşük, bu da projenin itibarını olumsuz etkiliyor, yeni kullanıcı sayısını azaltıyor ve sonuçta TVL'nin büyüme hızının düşmesine neden oluyor;
• COMP sahipleri, esasen yönetime katılırlar ve neredeyse proje gelirini paylaşma hakkına sahip değildirler. İnsani bir açıdan bakıldığında, sıradan perakende yatırımcılar için sözde yönetişim hakkı, oldukça soyut bir kavramdır ve görünür ve somut olan kazanç paylaşımının cazibesi kadar çekici değildir; bu noktada, proje sahiplerinin gerçek olanı atlayarak soyuta yöneldikleri söylenebilir.
• COMP'in belirli bir geri alım veya yok etme mekanizması yoktur, yani proje ekibi bir Token fiyatı güvenlik ağı tasarlamamıştır ve fiyat büyük ölçüde düştüğünde neredeyse hiçbir acil durum mekanizması yoktur.

Aynı zamanda, daha önce bahsedildiği gibi, COMP'nin hızlandırılmış bir şekilde dağıtımı var. Bu, değerini seyreltmiş olabilir.

Aave'nin Token uygulama senaryolarının tasarımında, belirgin şekilde daha zengin bir içerik mevcut. AAVE sahipleri, güvenlik modülüne (Safety Module) stake yaparak proje gelirini paylaşabilirler, bu gelirler arasında borç verme faizi ve anlık kredi ücretleri bulunur. Aave'nin belirgin bir geri alım veya imha mekanizması yoktur, ancak Aave daha önce proje gelirinin AAVE geri alımına ve imha edilmesine dair bir öneri tartışmıştır, bu da Aave'nin geri alım veya imha mekanizması sunma olasılığının daha yüksek olduğunu ve Token fiyatına ek bir güvence sağladığını göstermektedir.

4) Yönetim ve Güç Dağılımı

Estherscan'ın 11 Nisan'daki en son verilerine göre, Compound projesinin ilk 10 adresi %39.1, ilk 23 adresi ise %50'den fazla tutuyor. Bu ne anlama geliyor?

Tarihten beri, tamamen oylama yoluyla yapılan merkezi olmayan yönetişim sonuçları genellikle iyi niyetli elitlerin yönetişim sonuçlarından daha kötü olmuştur. Bu, günümüz dünyasında mutlak bir demokrasinin neden mevcut olmadığıdır. İlkinin avantajı mutlak demokrasi ve merkeziyetsizliktir, dezavantajı ise önericilerin niteliklerine ve öneri kalitesine ciddi şekilde bağımlı olmasıdır. Ayrıca, düşük nitelikli popülizm etkisi altında kararların projelerin uzun vadeli çıkarlarını göz ardı etmesine yol açabilir, yani kendi geleceğini yok etmesine neden olabilir. İkincisi, Platon'un ideal devleti gibi olup, avantajı birden fazla elitin birbirini dengelemesiyle kararların asgari düzeyde tutulmasını sağlamasıdır. Dezavantajı ise merkeziyetsiz idealin gerçekleştirilememesi ve birden fazla elitin çoğunluğun çıkarlarına zarar vermek için gizli anlaşma yapabilmesidir. Bu açıdan bakıldığında, Compound'un yönetişim yetkisi nispeten merkezi, aslında bir dezavantaj olarak da değerlendirilemez; en azından yakın zamanda gelişiminde engel olarak görülmemelidir.

Aynı zamanda, Compound'un yönetişim tasarımını yukarıda belirtilen değer yakalama tasarımı ile ilişkilendirdiğimizde, Compound projesinin ekip düşüncesini daha net görebiliriz: Kararları veren büyük miktar tutan birkaç kişiyiz (katılmak için 100.000'den fazla COMP tutma şartı var) ve kesinlikle gelirleri hissedar olarak paylaşabileceğiz, o zaman Token ile gelir paylaşımının olup olmadığına çok da önem vermeyebiliriz. Bu, aslında Compound projesinin ekibinin düşüncelerinin yeterince kapsamlı olmayabileceğini yansıtıyor ve aynı zamanda hissedarlarının proje tasarımı konusunda iyi önerilerde bulunmadığını da gösteriyor.

Sonuç

DeFi çağında, teknolojinin ilerlemesi insanları merkeziyetsiz krediye geri dönmeyi mümkün kıldı. Günümüzde mevcut olan DeFi platformları henüz yeterince mükemmel olmasa da, sektör ekosisteminin canlılığı artırılmalı ve çeşitli risk olayları artmaya devam etse de, DeFi projelerine olan güvenimizi ve ilgimizi sürdürmeliyiz.

• DeFi Lending alanı yüzeyde genel bir düşüş gösteriyor, ancak aslında bu sadece normal endüstri dalgalanmalarıdır. Genel makroekonomik durgunluk dönemlerinde, borç verme faaliyetleri mutlaka azalacaktır, merkeziyetsiz borç verme davranışları da buna paralel olarak azalacaktır.
• Sektörün dip noktasında, Lending alanında tek başına öne çıkan bir durum özellikle belirgin hale geldi. Compound, Aave ve birkaç yeni oyuncunun gerisinde kaldı ve ekonomik model tasarımındaki eksiklikler göz önüne alındığında, yeniden yükselmesi çok zor olacak.
• COMP Token, Aave'ye kıyasla, fiyatı hafifçe aşırı değerlenmiş durumda, ilerleyen dönemlerde fiyatın düşmesi muhtemel.
• Proje ekonomik modelinin tasarımı, insan doğasını yeterince dikkate almalıdır; bu şekilde karşılıklı kazanım sağlayan, sürdürülebilir bir ekosistem yaratılabilir. Bu, geleneksel sektörlerdeki müşteri psikolojisi araştırmalarıyla örtüşmektedir. DeFi'nin borç verme platformu büyük bir gelişim elde etmek istiyorsa, kullanıcıların ve ortakların sürekli katılımını sağlamak için daha fazla açıdan harekete geçmelidir.